تحلیل عوامل موثر بر پیشرفت تحصیلی دانش آموزان دوره متوسطه ی مناطق روستایی؛ مورد شهرستان کوهرنگ

بدون شک در دنیای پیشرفته ی امروزی یکی از علائم موفقیت فرد، موفقیت تحصیلی می باشد که بدون آن توسعه و ترقی هیچ کشوری امکان پذیر نخواهد بود. همچنین امروزه پیشرفت تحصیلی دانشآموزان به عنوان یک شاخص مهم برای ارزیابی نظامهای آموزشی مورد توجه قرار گرفته است. پیشرفت تحصیلی مقوله ای بسیار مهم در آموزش به شمار می آید و در موفقیت های آتی فرد نقش اساسی ایفا می کند و عدم توجه به این مقوله می تواند منجر به تبعاتی از جمله افت تحصیلی، کاهش سطح علمی و هدر رفتن امکانات و استعداد ها شود. در این راستا، هدف اصلی پژوهش حاضر، تحلیل عوامل موثر بر پیشرفت تحصیلی دانش آموزان دوره متوسطه ی مناطق روستایی شهرستان کوهرنگ بود. لذا در بخش اول پژوهش حاضر، سعی گردید عوامل موثر بر پیشرفت تحصیلی دانش-آموزان مورد ارزیابی قرار گیرد. بدین منظور از روش توصیفی- همبستگی بهره گرفته شد. سپس، در مرحله بعد، از مطالعه کیفی به روش پدیدارشناسی استفاده شده است تا بازدارنده های پیشرفت تحصیلی دانش آموزان مذکور شناسایی شده و طبق ساختار درخت مشکلات طراحی گردد. جامعه آماری بخش اول پژوهش، کلیه ی دانش آموزان دبیرستانی مناطق روستایی شهرستان کوهرنگ بود که شامل 712 دانش آموز دختر و 733 دانش-آموز پسر بودند. با استفاده از جدول نمونه گیری کرجسی و مورگان، 305 دنش آموز به عنوان نمونه تعیین شد که با استفاده از روش نمونه گیری طبقه بندی شده در هر گروه بصورت انتساب متناسب، نمونه ها انتخاب گردیدند. جامعه آماری بخش دوم را معلمان دبیرستان های روستایی در شهرستان کوهرنگ تشکیل می دهند. که برای انتخاب نمونه ها در این بخش از روش نمونه گیری هدفمند (مبتنی بر هدف) و تکنیک گلوله برفی استفاده شد که با 18 نفر از دبیران و مدیران دبیرستان مصاحبه شد. برای جمع آوری داده ها، پرسش نامه محقق ساخته به کار رفت که روایی آن به روش روایی صوری و پایایی آن طی یک مطالعه مقدماتی و محاسبه ضریب آلفای کرونباخ (578/0- 933/0) به دست آمد. به منظور تجزیه و تحلیل داده های بخش اول پژوهش از روش های آماری توصیفی و استنباطی نظیر میانگین، انحراف معیار، ضریب تغییرات، ضرایب همبستگی، آزمون تحلیل واریانس یک طرفه، آزمون تی مستقل، آزمون کروسکال والیس و رگرسیون سلسله مراتبی بهره گرفته شد. داده-پردازی نیز با استفاده از نرم افزار spss 20انجام گرفت. از جمله برون دادهای بخش اول پژوهش آن بود که وضعیت پیشرفت تحصیلی با میانگین 57/15 و انحراف معیار 66/3 می باشد. فزون بر آن، به منظور دسته بندی شاخص میزان پیشرفت تحصیلی، از فرمول isdm استفاده شد. نتایج نشان داد، بیشترین فراوانی در طبقه سوم (خوب) با فراوانی 74 نفر (6/53 درصد) وجود دارد و کم ترین فراوانی مربوط به طبقه چهارم (عالی) با فراوانی 14 نفر (1/10 درصد) است. با توجه به نتایج می توان اذعان داشت که پیشرفت تحصیلی اکثر افراد مورد مطالعه در سطح خوبی است. همچنین نتایج تحلیل رگرسیون سلسله مراتبی نشان داد، متغیر خودکارآمدی تحصیلی، عزت نفس، سطح تحصیلات مادر، ساعات مطالعه در طول روز، درآمد خانواده و انگیزش تحصیلی به ترتیب متغیرهایی بودند که بیشترین سهم را در تبیین میزان تغییرات متغیر وابسته (پیشرفت تحصیلی) داشتند. در مجموع ضریب تبیین تعدیل شده (906/0 = r2 adjust) نشان می دهد که متغیرهای مستقل پژوهش، توانایی تبیین 6/90 درصد از واریانس (تغییرات) متغیر میزان پیشرفت تحصیلی دانش آموزان مقطع دبیرستان شهرستان کوهرنگ را دارا می باشند. نتایج بخش کیفی، پس از کدگذاری به پنج گروه، عوامل فردی (نظیر پایین بودن اعتماد به نفس، پایین بودن خلاقیت در دانش آموزان، عدم توانایی حل مسأله و غیره)، عوامل خانوادگی (نظیر پایین بودن سطح تحصیلات والدین بخصوص مادر، پایین بودن وضعیت مالی خانواده دانش آموز و غیره)، عوامل آموزشی (نظیر مجهز نبودن مدارس به وسایل کمک آموزشی نوین، عدم وجود مشاور در مدارس با زمینه ی تحصیلی متناسب و غیره)، عوامل انگیزشی (نظیر ناامیدی نسبت به آینده، نبود الگو و غیره) و عوامل محیطی (نظیر فاصله بیش از حد محل سکونت تا محل تحصیل، نبود مدارس در خود روستا و غیره) تقسیم بندی شدند. نهایتاً باتوجه به نتایج پژوهش در دو بخش کمّی و کیفی، می توان پیشنهاد کرد که مواردی نظیر سبک یادگیری فراگیران و خلاقیت دانش آموزان و خودکارآمدی آن ها در راستای بهبود پیشرفت تحصیلی دانش آموزان روستایی منطقه ی مورد مطالعه، مورد توجه قرار گیرد.